Havo-e: Onderweg naar een carrière in het onderwijs

Sander Goedee is van origine docent bewegingsonderwijs bij het Nehalennia in Middelburg. Maar tegenwoordig focust hij zich ook op de pilot van het project Havo-E. Hiermee hoopt hij meer jongeren te enthousiasmeren voor het educatiewerkveld. Campus Zeeland sprak hem over deze pilot, het traject voor de leerlingen, de eerste lessen en de dromen.

De pilot
Nehalennia was al bezig met het van de grond krijgen van praktijk havo binnen de school. In de bovenbouw kent dit niveau eigenlijk maar weinig praktijkvakken. Sander: “We waren al bezig met het neerzetten van een praktijkvak voor de leerlingen met een cultuur en maatschappij- of economie en maatschappijprofiel. Daarvoor keken we naar economie of zorg, maar onderwijs zat ook ergens in ons achterhoofd. Toen kregen wij de kans om in te stappen in de pilot van Havo-educatie. De E staat dus voor educatie. Wij zijn nu één van de negen scholen in het land die deze pilot draaien en de enige school in Zeeland.” Deze pilot is in eerste instantie gericht op het enthousiasmeren van jongeren om richting het educatieve werkveld te gaan. De leerlingen die meedoen hebben hier dan ook zelf voor gekozen. Vrijwel altijd hebben zij al een motivatie om na hun middelbareschooltijd iets in de richting van educatie te doen. Sommigen hebben al heel duidelijk in beeld dat zij naar de pabo willen, of iets met kind en welzijn of pedagogiek. Maar er zitten ook leerlingen bij die het juist doen omdat ze het nog niet helemaal zeker weten en zo wel alvast ervaring opdoen. Sander benadrukt zelf ook dat het educatieve veld heel breed is, zo heb je onder andere natuureducatie, sporteducatie en kunsteducatie. Deze worden tijdens de pilot ook aangestipt bij de leerlingen. Op Nehalennia hebben ze al een technische praktijkrichting, het Technasium. “Daar werken leerlingen projectmatig en dit sluit heel goed aan bij het hbo. Een groot verschil tussen het Technasium en de Havo-E pilot is dat leerlingen die de Havo-E richting doen ook stage moeten lopen.”

Het traject
Het traject voor de leerlingen start na de herfstvakantie in havo 4 en eindigt voor herfstvakantie in havo 5. Door het uit te smeren over een langere periode is het mogelijk voor de leerlingen om stage te lopen en kunnen zij hun profielwerkstuk koppelen aan Havo-E. De leerlingen volgen het vak twee uur per week. Omdat het nog geen officieel keuzevak is, moeten de leerlingen een uur van zichzelf investeren en missen ze een uur van een ander vak. Maar dat doen ze niet voor niks. Naast dat het cijfer dat zij halen op hun rapport en op hun diploma staat, krijgen ze van school ook een certificaat voor hun deelname. Daarnaast ontwikkelen zij meerdere skills. Zo leren ze vanuit verschillende rollen te observeren en te kijken door de bril van een docent. Ze werken aan hun presentatievaardigheden en het onderscheiden van hoofd- en bijzaken. Deze skills passen ze toe tijdens de lessen die zij geven bij collega docenten en uiteindelijk ook bij hun stage. Dit laatste moeten zij ook zelf regelen. Hiermee ontwikkelen zij bijvoorbeeld hun communicatievaardigheden. Ook leren de leerlingen hun eigen drijfveren en hun sterke en zwakke kanten kennen. Dit passen zij dan weer toe in een lesopdracht. Zo ontwikkelen ze zich niet alleen op een professioneel gebied, maar ook persoonlijk.

Contact met het veld
Tijdens de pilot wordt nauw samengewerkt met onder andere de HZ. “HZ is onze partner hierin. Specifiek de pabo en de opleiding pedagogiek. Hierdoor kunnen wij leerlingen voor hun profielwerkstuk koppelen aan een student van de HZ. Daarnaast komen er voor de workshops mensen vanuit de HZ die onze leerlingen helpen. Zo krijgen zij de mogelijkheid om de competenties te ontwikkelen die zij nodig hebben als toekomstig hbo-student.” Maar dit partnerschap kan nog intensiever, geeft Sander toe. “Opleidingen zoals sportkunde zijn nog niet betrokken, maar dit is zeker wel de ambitie.”

Naast het partnerschap met de HZ zijn er nog andere samenwerkingen met het veld. Zo kunnen de leerlingen speciale masterclasses volgen bij andere instellingen waar educatie is. Dit zijn bijvoorbeeld speciale onderwijsscholen, maar ook Stichting Welzijn Middelburg, de GGD, het Zeeuws Museum en de bibliotheek. Maar hij heeft ook contact gezocht met bassischolen. Juist het contact met het veld is ontzettend belangrijk benadrukt Sander. “Dit maakt het soms ook lastig, want er is echt heel veel. In toekomst zou het ook mooi zijn als verschillende partijen zelf casussen insturen waar de leerlingen zich dan over kunnen buigen. Maar we moeten daarvoor eerst kijken hoe we dat vorm kunnen geven.” Ook is er veel contact met de andere scholen die Havo-E aanbieden. “Het is heel inspirerend om te zien dat zij het soms op een hele andere manier doen. Het fijne is ook dat onderling gebruik kan worden gemaakt van elkaar opdrachten en informatie.”

Lees verder

De lessen en de dromen
Over de eerste lessen na de startperiode van de pilot is Sander duidelijk. “Het blijkt soms wat lastig om voldoende draagvlak te creëren. Doordat leerlingen een uur van een andere docent moeten missen, voelt het voor sommigen alsof er lesuren gekaapt worden.” Dit wordt in de toekomst ondervangen doordat er in het rooster twee uren worden ingeroosterd voor Havo-E. Hierdoor komt de investering alleen vanuit de tijd van de leerlingen. Daarnaast merkt Sander ook dat het in de organisatie wat moet landen. “In principe plannen wij onze activiteiten zoals de stage rondom de projectweken. In deze weken zijn er namelijk geen normale lessen. In praktijk loopt dit soms anders, want het komt wel voor dat er met de projectweken wordt geschoven tijdens het schooljaar.” Vertelt Sander. “Hierdoor gaan de normale lessen gewoon door en die missen onze leerlingen dan. Als coördinator kost je dat dan extra tijd. Je moet dan niet alleen achter de docenten aan, maar ook de leerlingen en hun ouders moeten dan goed geïnformeerd blijven en soms gerustgesteld worden.”

En hoe zit het met de dromen voor deze pilot? “Het doel is om van pilot door te groeien naar een volwaardig keuzevak waar de leerlingen uiteindelijk schoolexamen voor doen.” Daarnaast hoopt Sander dat er meer Zeeuwse scholen zullen aansluiten. “Het ideaalplaatje zou zijn dat wanneer er op een andere school een aantal leerlingen is voor Havo-E, en wij een aantal leerlingen hiervoor hebben, deze dan te combineren. Hiermee bied je de leerlingen een mooie keuze aan binnen de regio.” Daarnaast droomt Sander over een intensievere samenwerking met de HZ. “Het zou mooi zijn als wanneer een leerling doorstroomt naar de HZ, voor bijvoorbeeld de pabo, zij enige voordelen ervaren van het volgen van Havo-e. Bijvoorbeeld dat zij dan al een bepaalde module hebben afgerond.” Daarnaast zijn er ideeëm om de vwo-leerlingen te laten meedraaien. Dit gebeurt momenteel nog niet, maar Sander vertelt dat daar in de toekomst zeker naar gekeken kan worden. Ook benadrukt Sander dat Havo-E ook een mooie brug is voor de vmbo-leerlingen die doorstromen naar de havo. “Leerlingen van het vmbo hebben al ervaring met praktijkgericht onderwijs. Voor hen is dit een goede aansluiting om door te stromen.” Het zou mooi zijn om meer praktijkvakken te introduceren op school. “Havo is vrij theoretisch, terwijl de leerling vaak praktisch is ingesteld en ook uitstroomt naar praktische opleidingen en beroepen. Juist door zulke praktijkvakken geef je de theorie meer betekenis.”