K&I netwerk Fieldlab Zephyros: waar ontwikkelingen voor de wind gaan

Het ene windpark na het andere verschijnt aan de horizon. En zo zien we het graag, want een duurzame toekomst kan niet zonder windenergie. Deze ontwikkelingen brengen een hoop kansen, maar ook een hoop onderhoud met zich mee. Hoe dat eruit gaat zien in de toekomst? Als het aan programmamanager Ferry Visser van WorldClassMaintenance Smartmaintenance Fieldlab Zephyros en projectleider Gerben Huiszoon Van Scalda ligt, wordt die uitdagende taak van de mens overgenomen door robots. In dit interview vertellen ze meer over het AIRTuB project.

Hallo Ferry! Tof dat we je kunnen spreken vandaag. Wat houdt het Airtubproject precies in?

“Als je weet waar de letters van AIRTuB voor staan, is het direct duidelijk: Automatische Inspectie en Reparatie van Turbinebladen. De turbinebladen van windmolens draaien op zeer hoge snelheid, bij slechte omstandigheden: zand, zout, regen, hagel, ijsvorming, blikseminslag, om er maar een paar te noemen. Er botsen soms helaas ook vogels tegen de bladen. Door slijtage en schade verminderen de aerodynamische eigenschappen van de bladen. Dat resulteert in een lagere energieopwekking. De schades willen we dus vanzelfsprekend zo snel mogelijk repareren. Dat is gevaarlijk werk op grote hoogte. Een turbine wordt helemaal stilgezet, zodat een schip met offshore medewerkers naar de windturbine toe kan. Dat kost veel tijd, geld en is niet zonder risico. Met het AIRTuB project streven we daarom naar een volledige digitalisering en dus automatisering van het onderhoud van turbinebladen middels robots.”

Robots: wat moeten we ons daarbij voorstellen?

“We willen werken met een drone die zelfstandig erg stabiel door windparken kan vliegen. De drone moet ook in moeilijke weersomstandigheden kunnen opereren. Deze moet kunnen inspecteren maar ook op een turbineblad kunnen landen om een zogeheten crawler, een kruipende robot, af te zetten. De crawler kleeft zich vast aan het blad en is uitgerust met ultrasone techniek, die het mogelijk maakt om niet alleen externe, maar ook interne schades op te sporen. De drone inspecteert de buitenkant, de crawler de binnenkant. Het AIRTuB project is opgedeeld in een aantal fases. Zo ontwikkelen we stapsgewijs, steeds een stukje meer. Fase één is nu bijna gereed. In de tweede fase willen we alle bouwstenen uit fase één gaan integreren. Zo hebben we al modellen gemaakt en ook onderzocht of het mogelijk is om bijvoorbeeld een speciale arm te installeren op de drone, die de speciale coating op de turbines kan vervangen.”

Een flinke uitdaging! Welke partijen zijn betrokken?

“Dat kan je wel stellen! In 2019 startten we in samenwerking met onder andere de HZ University of Applied Sciences en Scalda, Eneco, LM Windpower, Stork en TNO. In totaal doen we dit met 14 partijen en is er 3 miljoen euro subsidie beschikbaar vanuit de Hernieuwbare Energie regeling van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Rondom de ontwikkeling van de crawler is door HZ-UASen Scalda een heel lesprogramma opgezet en hebben honderden studenten hun steentje bij kunnen dragen.”

Voor het lesprogramma wordt onder andere de KAAP ingezet. Wat doet Zephyros daar?

“Experimenteren met ‘echte’ windturbines is bijna onmogelijk door een hoop risico’s. Dat terwijl een fysieke testlocatie toch heel waardevol is. Ik ging op zoek en ontdekte de leegstaande loods tegenover innovatiehub Dockwize. Ik dacht direct: daar kunnen we wat mee! Zo werd de KAAP geboren: een demo-, test-, en ontwikkelplek voor allerlei projecten als deze. Eind april vorig jaar werd de KAAP geopend, en inmiddels staat er een heuse windturbine en een turbineblad. Op deze manier kunnen bedrijven en opleidingen veilig kennis maken met de techniek. De turbine is wat verouderd, maar de techniek is in de basis nog vergelijkbaar. Zo’n indoor windturbine om te leren en te innoveren isbest uniek. Daarom komen mensen van over de hele wereld kijken en ervaren.”

Gerben Huiszoon, projectleider van Airtub: “En het Airtubproject is niet het enige waarvoor de testlocatie wordt gebruikt. Zo heeft Scalda een bijzondere opleiding die zich volledig focust op windmolenbouw. Zo’n 40 werktuigbouwkundestudenten specialiseren zich tijdens hun opleiding in windmolentechniek. Vier daarvan gaan er daadwerkelijk stage lopen. Zo’n specialisatietraject is best een uitdaging, omdat het veel disciplines bundelt, zoals hydroliek en elektrotechniek. Daarnaast moet je een probleemoplosser zijn. Je leest storingen niet alleen uit, maar moet ze ook met z’n tweeën oplossen op 100 meter hoogte. De uitdaging voor ons zit ‘m in het nabootsen van een realistische werkomgeving, terwijl goede trainingsfaciliteiten onmisbaar zijn. De KAAP biedt een fantastische oplossing. Docenten en studenten denken ook samen na over hoe we de KAAP toegankelijker kunnen maken voor het onderwijs. Er is behoefte aan een soort introductieactiviteit, zodat we een breed publiek kunnen verwelkomen. Daarom ontwikkelen we een educatieve escaperoom waarmee we laten zien wat er allemaal in zo’n turbine zit en hoe dat werkt. Ondernemers, bedrijven, studenten en ook ambtenaren ontdekken op een leuke manier wat voor techniek erbij komt kijken.”

Even terug naar jou, Ferry. Want wat betekenen het K&I netwerk en deze projecten voor Zeeland?

“Bedrijven ontwikkelen vaak heel goede ideeën achter gesloten deuren, met te weinig budget, tijd of een te optimistische kijk op wanneer de vernieuwing kan toetreden op de markt. In de praktijk resulteert dat vaak in allerlei onafgemaakte projecten. Dat is zo zonde! Wij zien dat er zoveel kracht zit in open innovatie: elkaar helpen om een idee sneller, beter en succesvoller te ontwikkelen. Open innovatie wordt gestimuleerd vanuit de overheid en ook in Zeeland krijgt dit veel aandacht. Dat ontwikkelt de agenda enorm.”

Wat biedt een K&I netwerk mij als Zeeuws bedrijf?

“Met krachtige kennisinstellingen achter je, meer mogelijkheid tot het krijgen van subsidie en partners die de krachten bundelen, heeft je project al direct veel meer kans van slagen. Ik vind het super dat K&I netwerken als Fieldlab Zephyros binnen de provincie bestaan en hoop dat steeds meer Zeeuwse bedrijven aansluiten. Hoe meer bedrijven hun kennis en expertise delen en erover in gesprek gaan, hoe waardevoller het netwerk is. De sleutel is samenwerken! Daar ben ik van overtuigd. Wij zouden niet zonder kunnen. Ik geloof hierin en doe dit met passie. En als iedereen dat doet, dán komen de zaken in beweging. Ik hoor vaak dat mijn enthousiasme aanstekelijk werkt en dat is mooi!”

En jij, Gerben?
“Wanneer je meedoet, weet je wat er speelt in Zeeland. Je kunt gebruik maken van alle testfaciliteiten, zoals de KAAP. Het fijne aan zo’n netwerk vind ik de laagdrempeligheid: je hoeft niet zelf een onderzoeksvraag te hebben om betrokken te zijn. Je kunt ook meekijken, je kennis opschroeven of helpen vanuit je eigen expertise.”

Wil je met jouw bedrijf bijdragen aan belangrijke maatschappelijke en sociale ontwikkeling? Boek resultaten die je concurrentiepositie versterken en help met het realiseren van een duurzame innovatie infrastructuur door samenwerking met Fieldlab Zephyros. Sluit je aan!

Voor meer informatie: Mr. F.C.Th. (Ferry) Visser MSc, Project Manager Fieldlab Zephyros telefoon: 06-19288256 of e-mail: fv@worldclassmaintenance.com.