De veelbelovende groene toekomst van Zeeland

met laptop op de akker

Met groene vingers werd je vroeger hovenier, veehouder of akkerbouwer. Maar door technologische ontwikkelingen, klimaatvraagstukken en economische veranderingen is groen inmiddels veel méér dan dieren houden of gewassen telen. En dat biedt kansen. Voor studenten die groen willen combineren met bijvoorbeeld techniek, GIS en geo-technologie, robotica, recreatie, gezondheidszorg of management liggen de banen voor het oprapen. Mits zij goed zijn opgeleid. En dus gaat het - tot nu toe vrij traditioneel ingerichte en sterk op de primaire productie gerichte- groene onderwijs in Zeeland op de schop.

Vorig jaar nam Scalda het groene mbo-onderwijs over van de Edudelta Onderwijsgroep en startte Het Goese Lyceum met het verzorgen van groen vmbo-onderwijs. Om de overgang zo soepel mogelijk te maken, werden er niet meteen grote wijzigingen in het onderwijsprogramma aangebracht. Maar vanaf komend schooljaar zijn de eerste stappen richting ‘modern’ groen onderwijs zichtbaar. “We bieden wel nog alle opleidingen aan zoals die er nu ook zijn, maar we zullen de komende jaren een paar nieuwe richtingen en keuzevakken ontwikkelen”, zegt Scalda-bestuurder Hendrik-Jan van Arenthals. “We zoeken daarin de connectie met onze ICT, techniek en laboratorium opleidingen, maar bijvoorbeeld ook met toerisme, recreatie en zorg.” Deze zogeheten ‘cross-overs’ zullen de komende jaren een steeds belangijker rol gaan spelen.

Groene robotica

“Nu is hét moment om met cross-overs aan de slag te gaan”, meent Theo Koolen. Hij is als kwartiermaker aan het project ‘Samenwerking in de Groene Delta’ verbonden, een samenwerkingsverband van Scalda, Het Goese Lyceum, Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) en kennis- en innovatienetwerk FoodDelta. “Technologische ontwikkelingen gaan enorm snel en er is grote behoefte aan mbo’ers en hbo’ers die voorliefde voor groen combineren met technische kennis. Innovatie in de groene sector schreeuwt om talent”, aldus Koolen. Hij noemt agrotronica - gericht op het onderhouden van onbemande landbouwvoertuigen of drones -, automatisering van diverse processen in de voedingsindustrie en aquacultuur business, geo-informatie en energie. “Denk bijvoorbeeld aan het analyseren en interpreteren van de enorme hoeveelheid data over landschap en natuur die Gemeenten, Kadasters, Waterschappen maar ook Infra- en Groenbedrijven vastleggen. Of aan zoet- en zoutwatermembraantechnieken, offshore windenergie, zonne-energie, warmtekrachtkoppelingen voor de glastuinbouw en biobased technologie. De mogelijkheden zijn eindeloos en het is aan de hele onderwijskolom om samen met het bedrijfsleven studenten hierop voor te bereiden.” 

“Innovatie in de groene sector schreeuwt om talent”

- Kwartiermarker Groene Delta Theo Koolen

Onderwijs en praktijk

Die samenwerking met het bedrijfsleven is essentieel, benadrukt ook Van Arenthals. “We werken toe naar een steeds nauwere verweving van onderwijs en praktijk”, schetst hij. “Het oude beeld van studenten in een klaslokaal zal langzaamaan verdwijnen.” Teamleider bij het Scalda Groen College Mischa Flore vult aan: “De komende jaren gaan wij onze huisvesting vernieuwen, met als uitgangspunt dat studenten vooral heel veel in de praktijk aan de slag zullen gaan. Hierbij betrekken we de brancheverenigingen van de diverse sectoren.”

De hybridisering van onderwijs en praktijk kent vele voordelen, aldus Van Arenthals. “De technologische ontwikkelingen gaan op dit moment zo snel, dat je het als onderwijsinstelling nauwelijks kunt bijbenen. Eigenlijk leiden we studenten op voor een wereld die we nog niet kennen. In de praktijk zitten ze veel dichter op de werkelijkheid. Bovendien leert zeker onze doelgroep in de praktijk het beste.” Voor bedrijven is het ook aantrekkelijk, meent hij: “Er is een groot tekort aan arbeidskrachten in de groene sector. Als je al in een vroeg stadium een student aan je kunt binden en hem of haar de kneepjes van het vak op jouw bedrijf kunt leren, is de kans groot dat je er een goede arbeidskracht aan overhoudt.”

En dat is belangrijk, benadrukt gedeputeerde bij de provincie Zeeland Jo-Annes de Bat: “Groen onderwijs is essentieel voor onze provincie. De groene sector is verantwoordelijk voor een kwart van de Zeeuwse economie. Daarom moeten we in de basis – het onderwijs – investeren. Dat moeten we allemaal doen, dus ook het bedrijfsleven. Het is van groot belang dat zij kennis delen en openstaan voor samenwerkingen voor bijvoorbeeld stages en bedrijfsbezoeken.” Zijn collega-gedeputeerde Harry van der Maas vult aan: “Water, energie en voedsel zitten in ons DNA. We zijn al jarenlang aan het experimenteren en aan het innoveren op juist deze thema’s. Vanuit Campus Zeeland zoeken we naar nieuwe samenwerkingen, om het onderwijs en onderzoek door te ontwikkelen. We willen de kwaliteit, duurzaamheid en innovatiekracht van het beroepsonderwijs versterken. Daarvoor is kennisontwikkeling nodig.”

 

“Groen onderwijs is van essentieel belang voor Zeeland”

- Gedeputeerde Jo-Annes de Bat

 

Beeldvorming bij scholieren

Van belang is ook dat Zeeuwse jongeren voor groen onderwijs in de eigen regio blijven kiezen. Daarbij speelt het ‘oude’ beeld van de traditionele boer nog een grote rol. “Reden om al zo vroeg mogelijk – op de basisschool – kinderen te laten zien wat de groene sector te bieden heeft aan innovatie en technologie en hen kennis te laten maken met de uitdagingen op het gebied van klimaat, bodemgezondheid en de toenemende eisen van consument en samenleving”, zegt voorzitter Joris Baecke van ZLTO Zeeland.

Flore: “Duurzaam groen onderwijs hoort in het DNA van Zeeland. En dus beginnen we met het ontwikkelen van excursies en lesmateriaal voor bijvoorbeeld Dierverzorging en Bloem, groen & styling voor basisscholen en voortgezet onderwijs. Vervolgens willen we vmbo-leerlingen al kennis laten maken met de opleidingen van het mbo.” Flore denkt dan bijvoorbeeld aan bezoeken aan bedrijven in alle sectoren waar studenten van Scalda Groen College stagelopen. Ook met het groene vmbo van Het Goese Lyceum wordt de samenwerking intensief opgezocht. “Sinds de start van ons groene vmbo-onderwijs hebben we elkaar veel opgezocht”, vertelt locatiedirecteur van Het Goese Lyceum Adri de Gans. “We hebben ons aanbod naast elkaar gelegd en gekeken waar we dichter bij elkaar kunnen komen.” Scalda werkt daarnaast ook samen met de HZ, onder meer om te bekijken hoe mbo’ers aan hbo’ers kunnen worden gekoppeld voor toegepast onderzoek.

Doorlopende leerlijnen

Bestuurder John Dane van de HZ: “We streven naar een doorlopende leerlijn. Dat betekent voor ons onder meer dat we onderzoeken hoe we onze technische en economische opleidingen kunnen verrijken met ‘groene’ minors. Bijvoorbeeld op het gebied van agrofood en aquafood zoals tongkweek, mosselcultuur en schaal- en schelpdieren. Daarvoor trekken we ook op met agrarische hogescholen zoals de HAS en Van Hall Larenstein. “Ook willen we inzetten op vraaggestuurd onderzoek bij bedrijven, waarin onze lectoraten en onderzoeksgroepen een belangrijke rol kunnen spelen.” 

“HZ voelt het als haar maatschappelijke opdracht om zich te richten op de speerpunten van de regio zoals de aqua en agro sector”

- HZ-bestuurder John Dane

De bijdrage van bedrijven en het delen van kennis is daarbij uiteraard essentieel. “Daar is nog wel een slag in te slaan”, meent Dane. “Bedrijven aarzelen nog weleens vanuit concurrentieoverwegingen om kennis en innovaties met elkaar te delen. Maar ik meen dat we juist daarin samen moeten optrekken; overheid, ondernemers en onderwijs. We moeten onze krachten bundelen zodat onderwijs en onderzoek tot innovatie leiden voor de hele sector. Dat is goed voor de Zeeuwse economie.”

Baecke benadrukt dat belang: hij noemt de groene sector de ‘levensader van Zeeland’. “Als sector leveren wij een grote bijdrage aan de provincie”, vertelt hij. “We staan aan het begin van een keten die veel werkgelegenheid oplevert. De land- en tuinbouw zijn hier – letterlijk – geworteld. En ook de rundveehouderij, fruitteelt en aquacultuur zijn van groot belang voor de provincie. Boeren- en natuurorganisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Het Zeeuwse Landschap onderhouden bovendien het landschap, waardoor recreatie hier zo goed mogelijk is.” 

“Innovatie in de groene sector, is goed voor de hele Zeeuwse economie”   

- Voorzitter ZLTO Zeeland Joris Baecke

Broodnodige innovatie

Die belangrijke rol in de Zeeuwse en landelijke economie, is alleen houdbaar als er geïnnoveerd wordt. Dan gaat het om integratie van techniek (waaronder robotica), nieuwe technologieën en nieuwe producten, om het inspelen op veranderende omstandigheden zoals verzilting, maar ook om een toegenomen aandacht voor natuur en dierenwelzijn. In de Agrimarkt – living lab als het gaat om vernieuwende producten – bijvoorbeeld zijn steeds meer producten te vinden met plantaardige in plaats van dierlijke eiwitten. “We zitten in een transitiefase”, aldus commercieel directeur Wilfred van Elzakker. “Eiwittransitie is een van de belangrijkste innovaties op dit moment in de agrofood.” Onderzoek kan die innovatie aanjagen. Van belang is dan wel dat er genoeg studenten zijn die voor groen onderwijs en onderzoek in de provincie kiezen. Dane: “Vooral voor het hbo is dat een uitdaging. Als studenten eenmaal buiten de provincie gaan studeren, blijven ze daar vaak hangen.”

De nu ingezette onderwijsvernieuwingen moeten de aantrekkingskracht van het Zeeuwse groene onderwijs in stand houden en vergroten: denk aan moderne locaties, veel praktijkonderwijs – waardoor leerlingen vaak ook dichter bij huis kunnen blijven – en heel veel keus in gecombineerde zogeheten grijze, groene en blauwe opleidingen. Van Arenthals: “Binnen een paar jaar sluit het opleidingsportfolio van Het Goese Lyceum, Scalda Groen College en de HZ gezamenlijk naadloos aan bij het Zeeuws DNA, bij onze topsectoren en de behoeften van bedrijfsleven en consumenten. Dat biedt oneindig veel kansen voor de studenten van morgen.”  

“Onze opleidingen moeten naadloos aansluiten bij het Zeeuws DNA en onze topsectoren”

 - Scalda-bestuurder Hendrik-Jan van Arenthals

 

 Kijk voor groene opleidingen op www.scalda.nl of www.pontes.nl.

Lees hier het artikel in Nieuwe Oogst

 


met laptop op de akker

Blijf op de hoogte

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en volg Campus Zeeland op de voet.

Aanmelden nieuwsbrief

Het laatste nieuws

Huis van de Techniek stopt

Huis van de Techniek stopt

Sterk Techniek Onderwijs Zeeland neemt taken over.

Röntgen voor onderhoud windmolens?

Röntgen voor onderhoud windmolens?

Ingebouwd in drones zou röntgentechnologie een oplossing kunnen bieden voor het inspecteren van windturbinebladen.

New Waves in 3 minuten

New Waves in 3 minuten

Vanuit het Nationaal Groeifonds is in Zeeland "New Waves" opgestart. Het project wordt hier in drie minuten uitgelegd.

Techniek Experience

Techniek Experience

Rum 900 middelbare scholieren maken kennis met techniek in het Industrieel Museum in Sas van Gent.

Bekijk het archief