Fase 3 Samenwerking Deltavraagstukken Vlaanderen en Nederland
Klimaatverandering zet kustgebieden wereldwijd onder druk. De laaggelegen kustzone en de Delta, van globaal Rotterdam tot Oostende, is kwetsbaar voor overstromingen, langdurige droogte en verzilting. Het is daarom van groot belang om nu gezamenlijk en grensoverschrijdend in te zetten op een multi-en interdisciplinare aanpak Nederland en Vlaanderen om de Delta-Schelderegio klimaatbestendig te maken.
De vraagstukken van de Delta kunnen niet door één partij opgelost worden; alleen door de krachten te bundelen en te stroomlijnen is er zicht op een duurzame, veilige en welvarende Delta-regio. Diverse Vlaamse en Nederlandse overheden en kennisinstellingen hebben het initiatief genomen om te komen tot een gezamenlijke meerjaren onderzoeksagenda met Zeeland/Zuidwestelijke Delta als living lab omgeving. Dit ‘living lab’, waarin gewerkt wordt aan een optimaal veilige, leefbare en economisch sterke regio, moet een broedplaats en voorbeeld worden voor soortgelijke Delta-regio’s wereldwijd. Nederland en Vlaanderen willen met deze samenwerking een wereldspeler worden op het gebied van innovatieve onderzoeksprogramma’s in de Delta.
In het platform werken kenniswerkers samen van o.a. HZ, UCR, Universiteit Gent, TUDelft, TUEindhoven, Universiteit Utrecht, Universiteit Wageningen, Nederlandse en Vlaamse Onderzoeksinstituten zoals Deltares, NIOZ, VLIZ, ILVO en WMR en Rijkswaterstaat. Inmiddels zijn 3 clusters gevormd met een Nederlandse en een Vlaamse trekker: Water, Energie en Voedsel (zie schema). Zij zullen rondom deze thema's krachten en expertise bundelen om tot een integraal programma te komen.
Vlaams-Nederlandse delta
De Vlaams-Nederlandse delta vormt een unieke regio met groot onderscheidend vermogen om middels onderzoek en onderwijs op de thema’s water, energie en voedsel innovatieve oplossingen te genereren voor urgente maatschappelijke (mondiale) uitdaging ten gevolge van Klimaatverandering en zeespiegelstijging. Met een gerichte onderzoeksagenda gaat het Vlaams-Nederlands Samenwerkingsplatform Deltavraagstukken de uitdaging aan om via wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek de veilige en welvarende Vlaams-Nederlandse delta te behouden en deze klimaatbestendig te maken.
Er zijn inmiddels drie icoonprojecten in het programma opgenomen, gericht op
- innovatieve waterkerende landschappen
Innovatieve Waterkerende Landschappen beoogt via een quadrupel helix model een nieuwe visie en aanpak te ontwikkelen voor onze grensoverschrijdende delta waarbij kustverdediging en klimaatresistentie hand in hand gaan met opportuniteiten voor natuurontwikkeling, -meervoudig gebruik, als ook het kweken van voedsel uit zeeën en zilte teelten. Digitale en experimentele proefgebieden zullen cruciaal zijn voor het welslagen.
Sociale innovatie is een belangrijk element binnen de aanpak. Alfa- en gammawetenschappers dienen samen met bètawetenschappers integraal en gelijktijdig deel uit te maken van onderzoek om het maatschappelijk draagvlak te realiseren. Een cruciale stap om dit te bereiken is het opzetten van een experimentele en digitale proeftuin(en) waarbij vanuit de bestaande kennis nieuwe onderzoeks- en demonstratieprojecten worden ontwikkeld en uitgevoerd. De proeftuin vormt het ideale platform waarbij instellingen, bedrijven, overheden en leerlingen/studenten/burgers met elkaar in gesprek gaan om ideeën en best practices te delen, en om gezamenlijk en vanuit gedeelde waarden breed gedragen oplossingen te vinden en in de wenselijke richting te bewegen.
Het icoon Innovatieve waterkerende landschappen heeft een verdere uitwerking gekregen in drie complementaire projecten, met ieder een eigen focus, maar die in samenhang een uitgebalanceerde aanpak van het icoon geven en voldoen aan de doelstellingen en criteria zoals geformuleerd in het projectplan (d.d. 10 december 2020) van de Vlaams Nederlandse samenwerking.
- Klimaatadaptieve Waterkerende Landschappen: Voor een leefbare Oosterschelde en haar gemeenschappen;
Deze drie projecten zijn:
- Werken met Waterlandschappen
- Samen leren over de weg naar dynamische dijklandschappen: a casestudie in de Westerschelde
- circulaire industrie in de brede North Sea Port regio
Circulaire Industrie met de brede North Sea Port regio als proefgebied , waarbij gekeken wordt naar verduurzaming van de procesindustrie met duurzame watervoorziening, gekoppeld aan het verdelingsvraagstuk, hernieuwbare energie en circulariteit van grondstoffen van onder andere CO2. Met als doel onder meer vermindering van CO2 uitstoot, toepassen van hernieuwbare energie, inclusief waterstof en het versterken van het lokaal economisch weefsel. Het verwerven van een officieel label inclusief Europese erkenning en innovatiedeals zijn hierbij cruciaal.
Voor dit icoonprojecten zijn twee onderzoeksprojecten in voorbereiding. Deze voorstellen worden in april/mei 2022 ingediend.
- meervoudig gebruik van offshore infrastructuren
Meervoudig gebruik van onze mariene omgeving en offshore infrastructuren (bv windmolenparken en eilanden) moeten duurzaam ontwikkeld worden. Voor dit icoonproject wordt een onderzoeksproject voorbereid.
Geschiedenis
In 2018 hebben de regeringen van Nederland en Vlaanderen hun handtekening gezet onder een intentieverklaring om te komen tot een Samenwerkingsplatform Vlaanderen-Nederland: Slimme oplossingen voor de Delta. Doel van dit platform is gezamenlijk en grensoverschrijdend te werken aan kennis en research om de Vlaams-Nederlandse Delta-regio veilig en welvarend te houden en klimaatbestendig te maken. Ook hier komen de drie kernthema’s terug: Water, Energie en Voedsel.
Op 4 november 2020 is de Vlaams nederlandse samenwerking opnieuw geagendeerd op de Top Vlaanderen-Nederland. De ministers Crevits en Van Engelshoven namen met interesse kennis van het gemeenschappelijk onderzoeksprogramma. In december 2020 kreeg het onderzoeksprogramma een subsidie van 365.000 euro.
Download hier het onderzoeksprogramma
